Rzęski to struktury przypominające włosy, wystające z powierzchni komórek eukariotycznych. Są mikroskopijne i odgrywają zasadniczą rolę w różnych procesach biologicznych. Rzęski można podzielić na dwa główne typy: rzęski ruchliwe (ruchliwe) i rzęski nieruchome (pierwotne lub czuciowe).
Rzęski ruchome znajdują się na powierzchni wielu typów komórek i są odpowiedzialne za ruch. Ich ruchy przypominające fale mogą transportować płyny po powierzchni komórek lub tkanek. Klasycznym przykładem ich funkcji jest przemieszczanie śluzu i ciał obcych z dróg oddechowych. Innym przykładem jest ruch jaj przez jajowody żeńskich narządów rozrodczych.
Nieruchome lub pierwotne rzęski znajdują się w prawie każdej ludzkiej komórce i pełnią różnorodne funkcje czuciowe i sygnalizacyjne. Służą jako anteny dla komórki, wychwytując sygnały z otoczenia i przesyłając je do wnętrza komórki. Funkcja ta ma kluczowe znaczenie dla różnych szlaków sygnałowych regulujących wzrost, rozwój i homeostazę komórek.
Struktura rzęsek jest złożona. Składają się z szkieletu mikrotubul, aksonemu, otoczonego błoną komórkową. Aksonem większości ruchliwych rzęsek ma strukturę „9+2”, składającą się z dziewięciu dubletów mikrotubul tworzących pierścień i centralnej pary mikrotubul. Rzęski nieruchome często mają strukturę „9+0” bez pary centralnej.
Zaburzenia w funkcjonowaniu lub strukturze rzęsek mogą prowadzić do szeregu chorób genetycznych zwanych ciliopatiami. To zawiera:
Badania nad rzęskami i ich funkcjami poszerzyły naszą wiedzę na temat różnych procesów i chorób biologicznych oraz oferują potencjalne podejścia do nowych terapii.
